Şifalı bitkiler arasında yer alan, özellikle kokusu ve aroması ile bilinen anason; ağırlıklı olarak içki, ilaç ve gıda sektöründe kullanılıyor. Ülkemizde yaygın olarak yetişen anason bitkisi; iştah açıcı, uyku verici, anne sütünü artırıcı, gastrik spazm şikayetlerini ve bağırsak gazlarını giderici olarak kullanılırken; çay olarak tüketiminin mide ve bağırsak şikayetleri, şişkinlik ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisine katkı sağladığı düşünülüyor. Ancak fitoöstrojenik yani bitkisel östrojen etkisi gösteren anason, özellikle meme ve over kanseri tedavisi gören kadın hastaların kullandıkları ilaçlar ile etkileşime gerebiliyor. Bu sebeple bu hastaların kesinlikle anason kullanmaması ve tüketmemesi gerekiyor.
Anasonun kullanım alanları nelerdir?
Dünyada anasonun kullanım alanları ve kullanım miktarları her geçen gün artmaktadır. Anasonun kullanım alanları aşağıdaki gibidir;
Eczacılık: Anason meyvelerinden elde edilen uçucu yağın (Oleum Anisi) önemli etkin maddeler arasında yer aldığı, meyvelerinin antik çağlardan beri değişik amaçlarla başta gaz giderme olmak üzere idrar söktürme, terletme, anne sütünü arttırma, emzirme süresini uzatma, sakinleştirme ve dinlendirme amaçlı kullanılmaktadır.
Gıda sektörü: Baharat olarak hamur işlerinde, dondurma, tatlılar, marmelatlar ve sakızlarda kullanılmaktadır. Bununla birlikte bazı Avrupa ülkelerinde ise bitkinin genç yaprak ve sürgünleri salataya lezzet vermek amacıyla ve garnitür olarak eklenmektedir. Ayrıca kedi- köpek mamalarına tat vermede ve baharat olarak likör sanayinde anason meyvelerinin tüketimi de oldukça fazladır.
Diş macunu: Aroma ve tat verici olarak çok kullanılmaktadır.
Tarım: Anason (Pimpinella anisum)’un anethole içeren uçucu yağı ambar zararlılarının bazılarına (Tribolium confusum, Sitophilus oryzae ve Ephestia kuehniella) karşı etkili olmaktadır.
Anasonun faydaları nelerdir?
Halk arasında iştah açıcı, uyku verici, anne sütünü artırıcı, gastrik spazm şikâyetlerini ve barsak gazlarını giderici, balgam söktürücü, antibakteriyel, karaciğeri koruyucu olarak kullanılmaktadır.
Çay olarak içilen anason da hafif spazmlı gastrointestinal şikayetler (mide ve bağırsak şikayetleri) ve epigastrik şişkinlik gibi bazı dispeptik rahatsızlıkların tedavisinde ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisine ek olarak iyi gelebileceğini gösteren çalışmalarla ortaya konulmaktadır.
Anasondan elde edilen uçucu yağın yüzde 70-90 anaethole içeren ekstreleri de uyarıcı, tonik, aromatik özellikleri ile bilinmektedir. Karaciğer koruyucu (Hepatoprotektif) etkisi olduğu da çalışmalarda ileri sürülmektedir.
Anason yağının faydaları nelerdir?
Oleum Anisi (Anason uçucu yağı), meyvedeki etkileri yanında süt artırıcı (laktagog) etki de gösterir, ayrıca diş macunlarında korigen olarak çok kullanılmaktadır. Anason (Pimpinella anisum)’un anethole içeren uçucu yağı ambar zararlılarının bazılarına (Tribolium confusum, Sitophilus oryzae ve Ephestia kuehniella) karşı etkili olmaktadır.
Uçucu yağı antioksidan, antispazmodik, antimikrobiyal, ve antifungal (mantar önleyici) özelliklere sahiptir. Tıbbi olarak nezle tedavisinde, dispeptik şikâyetlerde ve hafif balgam söktürücü olarak kullanılır.
Anasonun zararları nelerdir?
İçerdiği maddeler sebebiyle, fitoöstrojenik etki gösterir. Bitkisel östrojen anlamına gelen fitoöstrojen, özellikle meme ve over kanser tedavisi gören kadın hastaların kullandıkları ilaçlarla etkileşim içine girebilir. Bu sebeple anason, bu hastalar tarafından kesinlikle kullanılmamalı ve tüketilmemelidir. Bununla birlikte genel olarak böbrek rahatsızlığı olan hastaların da anasonun diüretik (idrar söktürücü) etkisi sebebiyle ancak hekim kontrolünde kullanması gerekmektedir.
Sakinleştirici etkisi olan anasonun bebeklerde kullanımı da çoğu kişi tarafından tercih edilmektedir. Ancak bebeklerde kullanım da hekim kontrolü altında olmalıdır.
Anason çayı bebeklerde kullanılabilir mi?
Anasonun çocuklarda kolik, kabızlık, öksürük veya düzensiz uykuya bağlı olarak kullanımı oldukça yaygındır. Ancak yapılan araştırmalar 6 aydan küçük bebeklerde kullanımının kolik üzerine olumlu bir etkisinin olmadığını, ancak uyku düzeni ile ilgili olumlu etkilerinin bulunduğunu göstermektedir. Anasonun bebeklerde güvenli olduğu yapılan bilimsel çalışmalarda kanıtlanamamıştır. Aynı zamanda bebeğin sindirim sistemine zarar verebileceği de yapılan çalışmalarda ileri sürülmektedir. Bu sebeple bebeklerde kullanımı mutlaka ilgili hekime danışılmalıdır.
Anason çayı emziren annelerin sütünü artırır mı?
Yapılan bilimsel çalışmalarda anasonun anne sütünü arttığı gösterilmiştir.
Anasonun içinde alkol var mıdır?
Tohumlarında yüzde 1,5-5,0 uçucu yağ, yüzde 10-20 sabit yağ, yüzde 18 protein bulunmaktadır. En önemli uçucu yağ bileşeni trans-anethol (yüzde 80-90)’dur. Trans anethol bir tür yağ asidi olmakla birlikte anasonun kendine özgü kokusunu verir. Tatlımsı tat da bu maddeden kaynaklanır. Bu yağ sadece alkolde çözünen bir yağ asididir. Anethol maddesinin kendi yapısında alkol bulunmamaktadır. Bu sebeple anasonun içinde alkol olup olmadığı konusunda toplumda bir yanlış anlaşılma ve kafa karışıklığı bulunmaktadır.
Anason çayı bağırsakları çalıştırır mı?
Bağırsak hareketliliğini artırdığına dair çalışmalar bulunmaktadır.
Anason çayı ne zaman içilir?
Hazmı kolaylaştırıcı etkisinden dolayı yemeklerden sonra tüketilmesi daha faydalı ve uygundur.
Anason çayı gaza iyi gelir mi?
Yapılan çalışmalarda anasonun gaz giderici olarak kullanıldığı bilinmektedir.
Hamileler anason çayı içebilir mi?
İçeriği sebebiyle hamilelikte önerilmemektedir.
Anason çayı uyutur mu?
Çayının uyku yapıcı özelliği bulunmaktadır. Anasonun uyku süresi üzerine etkisi ile ilgili yapılan bir bilimsel çalışmada anasonun uçucu yağının kullanımı ile beraber uyku süresinin yüzde 93,5 oranında arttığı gözlemlenmiştir. Geleneksel kullanımda da anasonun sedatif (sakinleştirici) etkisinden yararlanılmaktadır.
Anason yağının kullanım dozu ne kadardır?
Kilogram başına ağız yoluyla alınan 50 mg üstü anason uçucu yağı, kötü etkilerin görülmesine (akut toksite) neden olabilmektedir. Bu sebeple kullanımı sınırlandırılmalıdır.
