Zerdeçal; zencefilgiller familyasından sarı çiçekli ve büyük yapraklı otsu bir bitki türüdür. Zengin fenolojik ve flavonoit bileşikleriyle oldukça güçlü bir antioksidandır. Kökleri tane olarak kullanılabilir. Kullanım şekline bağlı olarak öğütülüp toz haline de dönüştürülebilir. Sarı renkli ve acımsı bir aromaya sahiptir. Yemeklere renk ve lezzet katar.
Zencefil ailesinden olan zerdeçal, kurkumin bileşiği ile önemli sağlık faydaları bulunan, anavatanı Güneydoğu Asya olan, sarı çiçekli, altın-turuncu renkli çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Aynı zamanda hint safranı olarak da bilinen zerdeçal, enfeksiyonlarla mücadeleden sindirim ve karaciğer problemlerine, cilt hastalıklarından yaralara kadar antiinflamatuar özellikleri sayesinde birçok fayda sağlar.
Hafif keskin, acımsı bir tadı ve topraksı aromaya sahip olan zerdeçalın içeriğinde ona canlı sarı rengi veren kurkumin gibi kurkuminoidler, dimetoksi kurkumin, bisdemetoksikurkumin, turmeron, atlanton, zingiberon, şekerler, proteinler ve reçineler gibi uçucu yağlar bulunmaktadır. Salatalara ve yemeklere aroma katması için eklenebilir, aynı zamanda günlük 1-2 kaşık toz halinde tüketilerek de özellikle bağışıklık sisteminin güçlü tutulması açısından etkili olur.
Artrit, sindirim bozuklukları, solunum yolu enfeksiyonları, alerji, karaciğer hastalıkları ve depresyon durumlarda doğal tedavi olarak kullanılır. Yapılan araştırmalar zerdeçalın enfeksiyonlarla ve bazı kanserlerle savaşmaya, iltihaplanmayı azaltmaya ve sindirim sorunlarını tedavi etmeye yardımcı olduğunu göstermektedir.
Zerdeçal Besin Değeri Nedir?
Bir yemek kaşığı zerdeçal tozunun içerdiği besin değerleri aşağıdaki gibidir:
- Kalori: 29 kcal
- Karbonhidrat: 6.31 gram
- Protein: 0.91 gram
- Lif: 2,1 gram
- Yağ: 0.31 gram
- Şeker: 0,3 gr
Ayrıca günlük manganez ihtiyacının %26’sı, demir ihtiyacının %16’sı, potasyum ihtiyacının %5’ni ve C vitamininin %3’nü karşılar. İçeriğinde barındırdığı bu özellikleri sayesinde özellikle enfeksiyonlarla mücadelede önemli bir rol üstlenen zerdeçal, birçok hastalıkla da mücadele eder.
Zerdeçal Faydaları Nelerdir?
Doğal bir antiinflamatuar olan kurkumin içeren zerdeçal, vücudu enfeksiyonlardan arındırır, hücre hasarını önler, gaz ve hazımsızlık gibi sindirim sistemi sorunlarına iyi gelir, kalp ve damar hastalıklarına karşı vücudu korur, ağrıları hafifletir ve nörolojik sağlığı destekler.
Zerdeçalın faydaları genel olarak şunlardır:
- Zerdeçal bağışıklığı güçlendirir
- Eklem ağrılarını azaltır
- Antiinflamatuar etkisi ile iltihaplanmayı önler
- Kalp ve damar sağlığını destekler
- Akne, egzama ve sedef hastalığı gibi cilt rahatsızlıklarını yatıştırır
- Hafızayı ve dikkati geliştirir. Alzheimer tedavisine yardımcı olabilir.
- Karaciğer fonksiyonlarını iyileştirir
- Vücudu toksinlerden arındırır
- Kan şekerini dengeler
- Üst solunum yolu enfeksiyonlarının neden olduğu öksürük, boğaz ağrısı gibi semptomları hafifletir
- Sindirim sistemini düzenler, şişkinlik, gaz ve hazımsızlığa iyi gelir
- Zerdeçalın antioksidan etkisi serbest radikalleri nötralize eder
- Zerdeçal Kanserli hücrelerin yayılmasını önlemeye yardımcı antioksidanlar içerir
- Zerdeçal Kolesterolü düşürür
- Zerdeçal Depresyonun etkilerini azaltır
- Yaşlanmayı geciktirici etkisi vardır
Zerdeçal iltihabı önleyerek enfeksiyon riskini azaltır
İçerdiği kurkumin bileşiğinin etkisiyle zerdeçal, vücuttaki inflamasyonu önler, iltihapları giderir ve zararlı hücrelere savaşarak enfeksiyonların giderilmesini sağlar.
Artrit ağrılarını giderir
Zerdeçalın anti-inflamatuar özelliklere sahip olması, artritin sebep olduğu gibi inflamatuar durumlara ve ağrıların giderilmesi konusunda yardımcı olur.
Bağışıklığı güçlendirir
Zerdeçal; antiinflamatuar, antimikrobiyal, antiviral VE antioksidan etkileri sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirerek kişinin hastalıklara karşı daha da çok korunmasını sağlar ve mikropları engeller.
Serbest radikalleri nötralize eder
Serbest radikallere çok fazla maruz kalmak vücuttaki yağlara, proteinlere ve hatta DNA’ya zarar verebilir. Bu durum da kanser, artrit, kalp hastalığı ve alzheimer gibi bir dizi yaygın hastalığa ve sağlık problemlerine sebebiyet verebilir. Bu nedenle zerdeçal gibi antioksidan bakımından zengin baharatlar kişiyi serbest radikal hasarından korur.
Kanserli hücrelerin yayılmasını önleyebilir
Zerdeçalın en önemli bileşiklerinden olan kurkumin, kanser hücrelerinin gelişimini ve büyümesini engelleyebilir.
Zerdeçal karaciğer fonksiyonlarını iyileştirir
Yüksek antiinflamatuar özellikleri, zerdeçalın karaciğerdeki toksinleri atmasına, karaciğerin temizlenmesine ve kişiyi karaciğer hastalıklardan koruma konusunda yardım eder.
Kalp sağlığını destekler
Zerdeçalın içindeki kurkumin, kalbin içini ve kan damarlarını kaplayan ince zar olarak bilinen endotel fonksiyonunu iyileştirerek kalp hastalıkları riskini azaltmada rol oynar.
Zerdeçal solunum yollarını rahatlatarak öksürüğe iyi gelir
Antiviral etkileri sayesinde özellikle zerdeçal çayı içmek, solunum yollarını temizleyerek rahatsız edici öksürüğün önüne geçer ve kişiyi rahatlatır.
Sindirim sistemini iyileştirir
Özellikle antiinflamatuar özelliklere sahip olan zerdeçal, midede meydana gelen gaz, şişkinlik ve inflamatuar bağırsak hastalıkları gibi problemlerin meydana geldiği sindirim sisteminin fonksiyonunu düzeltmeye yarar.
Hafızayı ve dikkati geliştirir
Kurkuminin antioksidan özelliklerinin, düşünme ve akıl yürütme yeteneği olan nörobilişe daha az hasar vererek Alzheimer hastalığının gelişmesini yavaşlattığı öngörülmüştür.
Diyabet tedavisinde etkilidir
Kurkumin, antiinflamatuar ve antioksidan özellikleri sayesinde tip 1 ve tip 2 diyabetin önlenmesine yardımcı olabilir ve insülin direnci, yüksek kan şekeri ve hiperlipidemi (kandaki yüksek yağ seviyeleri) dahil olmak üzere diyabete katkıda bulunan birçok faktörü iyileştirebilir.
Depresyonla mücadele etmeyi kolaylaştırır
Depresyonu olan kişilerde beyindeki nörotrofik faktör (BDNF) olarak bilinen protein azalır ve öğrenme ve hafızaya yardımcı olan hipokampüste küçülme başlar. Yapılan çalışmalar zerdeçalın içindeki kurkuminin BDNF seviyelerini artırabildiğini göstermiştir. Ayrıca kurkumin beyindeki ruh halini ve diğer vücut fonksiyonlarını düzenleyen kimyasallar olan serotonin ve dopamin düzeylerini de artırdığı görülmüştür.
Kolesterolü düzenler
Zerdeçal ve kurkuminin serum lipit düzeylerini iyileştirerek kardiyovasküler hastalık riski taşıyan kolesterol seviyeleri normale indirerek hastaları bu tehlikeye karşı koruyabilir.
Cilt sağlığını korur
Antiinflamatuar, antimikrobiyal ve antioksidan özellikleri sayesinde zerdeçal; akne, egzama ve sedef hastalığı gibi birtakım cilt rahatsızlıkları için etkili bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilir.
Yaşlanmayı geciktirebilir
Zerdeçalın bileşiği olan kurkuminin etkisiyle iltihapla mücadele etme, vücudunuzu serbest radikallere karşı koruma ve beyin dejenerasyonunu ve diğer yaşa bağlı hastalıkları potansiyel olarak geciktirme etkisi söz konusudur.
Zerdeçal Nasıl Tüketilir?
Zerdeçal baharat formunda ya da taze olarak yemeklerde kullanılabilir.
Günlük alım dozu (toz – rende) ortalama 1 tatlı kaşığı olmalıdır. Taze zerdeçal kökü ince ince kesilerek veya rendelenerek yemeklere eklenebilir. Taze zencefil ellerde leke bıraktığı için eldiven kullanılmalıdır.
Karabiberdeki piperin adlı bir bileşik vücuttaki zerdeçal emilimini artırdığı için karabiberle zerdeçalı beraber tüketmede fayda vardır. Yapılan çalışmalar zerdeçalın yağ ile pişirilmesinin vücudun daha fazla kurkumin emmesine yardımcı olabileceğini göstermiştir. Kurkumin, zeytin veya hindistancevizi yağındaki yağ gibi yağa bağlandığında, bağırsak tarafından daha kolay emildiği düşünülmektedir.
Zerdeçal kuru ya da taze haliyle çay olarak da tüketilebilir. 2 su bardağı su önce kaynatılarak ve içine 1 çay kaşığı toz ya da rendelenmiş zerdeçal eklenir. Demlenmesi için 10 dakika beklenir. İsteğe göre limon ilave edilebilir. Sağlık nedenleriyle daha yüksek miktarda zerdeçal tüketilmek isteniyorsa uzman bir hekim kontrolünde, konsantre formu tablet veya kapsül olarak kullanılabilir.
Zerdeçal tozu nasıl tüketilir?
Kurkumin, zeytin veya hindistancevizi yağındaki yağ gibi yağa bağlandığında, bağırsak tarafından daha kolay emildiği düşünülmektedir. Kuru ya da taze haliyle çay olarak da tüketilebilir. 2 su bardağı su önce kaynatılarak ve içine 1 çay kaşığı toz ya da rendelenmiş zerdeçal eklenir.
Zerdeçal zayıflatır mı?
Özellikle antioksidan özellikleri sayesinde, sindirim sistemine iyi gelip yağ yakımını kolaylaştırarak kilo vermeye yardımcı olur.
Zararları nelerdir?
Aşırı miktarda tüketimi; mide rahatsızlığı, asit reflü, ishal, baş dönmesi ve baş ağrıları meydana getirebilir. Yüksek dozda zerdeçal takviyesi almak ayrıca, idrar oksalat düzeylerini önemli ölçüde artırarak böbrek taşı oluşumu riskini artırabilir.
Günde ne kadar tüketilmeli?
Baharat formunda ya da taze olarak yemeklerde kullanılabilir. Günlük alım dozu (toz – rende) ortalama 1 tatlı kaşığı olmalıdır. Kökü ince ince kesilerek veya rendelenerek yemeklere eklenebilir.
Zerdeçalı kimler kullanmamalıdır?
Karaciğer veya safra problemleri bulunan kişiler kullanmaktan kaçınmalıdır, zira safra üretimini artırabileceğinden zerdeçal takviyesi probleme neden olabilir. Ayrıca kan sulandırıcı etkiside olabileceği için bu gibi sağlık sorunları bulunan kişiler önce doktoruna danışmayı ifmal etmemelidir.
Cilde iyi gelir mi?
Güçlü bir antioksidan kaynağı olan ve antiinflamatuar içeren zerdeçal cildi canlandırmaya yardım edebilir.
